Her eğitim öğretim hayatına başlayan öğrenciden bu süreçte başarılı olması beklenir. Her öğrenciden ders çalışması, kitap okuması, boş vakit geçirmemesi istenir. Ancak bunu nasıl yapacağı öğrencilere pek anlatılmaz. Özellikle anne babalar “dersini yap, ödevini yap” şeklinde sürekli telkinlerde bulunur ancak takibi pek az yapılır. Öğrenciye verimli ders çalışma yöntem ve teknikleri öğretilmemiş ise öğrenci de kitabını, defterini ve kalemini alır ve kendisine verilen görevi yerine getirir. Kitabına bakar, defterine yazar. Öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğinin farkında olmaz. Masa başında saatlerce oturup ders çalışmak, kitap karıştırmak, saatlerini harcamak her zaman başarıya götürmeyebilir. Verimli ve etkili bir şekilde çalışmak başarıyı yakalamadaki önemli etkenlerden birisidir.

O zaman anne, baba olarak ne yapmalıyız? Çocuğumuza verimli ders çalışma yöntem ve tekniklerini öğretmeliyiz. Bunu anne baba olarak yapamıyorsak öğretmeninden, rehber öğretmenden veya uzman bir danışmandan (koçtan) yardım isteyebiliriz.

Bireyin öğrenirken kullandığı yöntemlere öğrenme stilleri denilir. Her birimiz farklı öğrenme stillerine sahibiz. Bazı öğrenciler görsel öğrenme stiline sahip iken bazı öğrenciler işitsel öğrenme stiline sahiptir. Öğrenme stilleri farklı olduğu için yine her bireyin farklı düşünme  biçimi vardır. Her öğrenci öğrenirken farklı duyularını kullanır.  Bütün öğrenciler öğrenebilir. Fakat bütün öğrenciler aynı yol ve yöntemle öğrenmezler. Bazı öğrenciler için sessiz bir ortam gerekirken, bazıları bu ortamı aramaz. Bazıları yazarak çalışır, bazıları küçük görsellerle not alarak çalışır. Bu nedenle öncelikle öğrencinin kendisini iyi tanıması ve anne/baba/öğretmenin de öğrenciyi iyi tanınması gerekir.

Peki öğrenci nasıl başarılı olur?

Öğrenmeyi etkileyen birçok faktör vardır. Bunların bir tanesi de planlı, programlı ve verimli ders çalışmadır. Verimli çalışmada önemli olan çalışma süresi değil öğrenmenin gerçekleşmesidir.

Verimli ders çalışmak için;

1. Öncelikle amaç iyi belirlenmelidir. Belirlenen amacın açık, net ve iyi tanımlanmış olması gerekir. En önemlisi de belirlenen bu amaca kişinin kendisi inanmalıdır.  Amacınız ve hedefinizi belirlemek motivasyonunuzu artıracaktır. Öğrenci hedefini kendisi belirlemelidir. Anne, baba veya başkasına göre hedef belirlememelidir. Belirlenen hedef kağıtlara yazılarak görülebilecek bir yere asılabilir.
2. Amaç belirlendikten sora günlük, haftalık ve dönemlik planlar yapılmalıdır. Hepimiz biliyoruz ki yıl içerisinde yetiştirilmesi gereken konular vardır. Bunun içinde zaman çok önemlidir ve zamanı iyi değerlendirmek gerekir. Amaç ve hedeflere ulaşmak için günlük, haftalık ve dönemlik planlar yapmak faydalı olacaktır. Plan yapmak kadar plana uymak daha da çok önemlidir. Birçoğumuz bu planları yapar birkaç gün uygularız. Ancak anne, baba veya birileri tarafından bu plan kontrol edilmezse ise yavaş yavaş uygulamayı bırakırız. Yapılan plana sadık kalmak gerekir. Sadık kaldığımız bu plan sayesinde konularda birikme olmaz. Hedefe yaklaştığımızın farkına varırız. Motivasyonumuz yükselir. Yıl sonuna doğru geldiğimizde strese girmez ve kaygılanmayız. İyi bir planın içinde sürekli ders çalışma yer almaz. Planın içerisinde kişinin kendisine de vakit ayıracağı bir zaman aralığı olmalıdır. Ne zaman dinlenileceği, ne zaman kendine vakit ayıracağı (spor, eğlence vb.), ne zaman kitap okuyup, ne zaman film izleyeceği, ne zaman uyuyup ne zaman uyanacağı da planda yer almalıdır. Plan revize edilebilmelidir. Çünkü ilerleyen zamanlarda zorlanılan derse göre, öğrenilen konulara göre yeni planlar yapılmalı ve hangisine ne kadar zaman ayrılacağı tekrar gözden geçirilmelidir. Öğrenilen veya öğrenilemeyen konulara göre plan revize edilmelidir. Böylece zaman daha verimli kullanılmış olur. Plan yapmak çalışılacak konuların çokluğundan bunalmanızı engeller. Çünkü neyi ne zaman çalışacağınız bellidir. Ayrıca plan yapmak sizin önceliklerinizi de belirleyecektir. Planınız bozulduğu zaman kendinize yüklenmeyin. Plana uyamadım diyerek planı bırakmayın. Anne, baba, öğretmen veya danışmanınızdan yardım alarak planda küçük revizeler yapın. Kaldığınız yerden devam edin.
3. Verimi düşürecek etkenlerden uzak durun. Planımızı yaptık, plana uygun zamanlarda ders çalışmaya başladık. Odamızın ısısı, uyku durumumuz, gürültülü ortam, stres, kaygı ders çalışma verimliliğini etkileyecektir. Örneğin bir saatlik (60 dakikalık) bir ders çalışma sürecimiz var. Bu ders çalışma sürecinde verimimizi düşürecek telefon, facebook, instagram, internet, whatsapp gibi sosyal medya araçları ile televizyon vb. iletişim araçlarından uzak durmak şarttır. Ayrıca anne ve babaların da çocukların ders çalışma verimliliğini düşürmemek için öğrencinin ders çalışma planlarına uymaları gerekir. Onların planına göre ev işlerini ve yemek saatlerini ayarlamalarında fayda vardır. Öğrenci dersin ortasında iken evi süpürmek veya yemeğe çağırmak verimliliği etkileyecektir. Öğrenci ruhen ve fiziken derse adepte olmalıdır.
4. Uygun çalışma ortamının hazırlanması. İmkan var ise öğrencinin çalışma odasının, çalışma masasının olması gerekir. Odada muhakkak duvar saati, masa saati veya kol saati olmalıdır. Böylece saate bakarak günlük planını uygulayacaktır.  Cep telefonun var saate oradan bakabilirsin denilmemelidir. Biliyoruzki şu anda en caydırıcı şey cep telefonu ve internettir. Saate bakmak için telefonu eline aldığında ister istemez internete, sosyal medya gruplarına şöyle bir girip çıkayım demesi dikkatinin dağılmasına ve verimin düşmesine sebep olacaktır. Masanızın derli toplu olmasına özen gösterin. Böylece aradığınızı daha kolay bulabilir ve zaman kaybı yaşamazsınız.
5. Masanızın olduğu kadar kafanızın da derli toplu olması gerekir. Aynı anda birden fazla derse odaklanmanız veriminizi düşürecektir. O nedenle çalışırken bir ders ve bir konuya odaklanın ve o ders/konuyu çalışın. Zorlandığınız konularda parçalara bölerek çalışın. Planınıza uygun çalışacağınız konuyu seçin ve bu konunun şu kadarına çalışacağım diye kısa hedefler belirleyin.
6. Sevmediğiniz veya zorlandığınız konuları çalışırken en verimli saatinizi tercih edin.
7. Çalışırken kendi cümleleriniz ile notlar alın. Notlar öğrenilen konunun akılda kalmasına yardımcı olur. Okurken önemli yerlerin altını çizin. Gerekirse kendi cümleleriniz ile kitabın üzerine notlar alın.
8. Çalışırken konu ile ilgili sorular ve anahtar kelimeler belirleyin. Böylece bilginin anlamlandırılmasında ve örgütlenmesinde daha başarılı olursunuz.
9. Mutlaka gün içerisinde öğrendiğiniz konuları tekrar edin. Öğrenilen bilgiler unutulabilir. Gün içerisindeki öğrenme kısa süreli belleğe kayıt edilirken tekrarlar öğrendiğiniz bilgilerin uzun süreli belleğe alınmasını sağlar. O nedenle günlük hazırlayacağınız planlarda mutlaka tekrarlara yer verin. Tekrar ederken notlar alın. Bu notları saklayın. Özellikle uzun süreç olan sınav maratonunda aylık veya düzenli aralıklarla tekrarlara ihtiyaç duyabilirsiniz. Öyle bir durumda bu notlardan yararlanabilirsiniz.  Böylelikle zaman kaybetmemiş olursunuz.
10. Farklı kaynaklardan ders çalışmak aynı konuda farklı bilgiler edinmenizi sağlayacaktır. Farklı kaynakları tercih ederken gireceğiniz sınav sistemine uygun güncel konuları ve soru tiplerini içerip içermediğine dikkat edin. Kaynaklar konusunda öğretmenlerinizden veya uzman kişilerden fikir alabilirsiniz.
11. Okumak ders çalışmanın olmazsa olmazıdır. Bu nedenle etkili, verimli okumayı bilmeli ve okuma alışkanlığı kazanmalıyız.  Anlamlı ve hızlı okumak için bol bol kitap okumalıyız. Ders planımızda okuma saatine de  yer vermeliyiz.
12. Çevreden gelecek uyaranlara göre her zaman dikkatiniz dağılabilir. Örneğin çalışma masasındaki yiyecek ve içecekler, cep telefonu her zaman dikkatinizi dağıtabilecek şeylerdir. Bu nedenle dikkatinizi dağıtacak materyalleri odanızdan uzaklaştırın. Örneğin kazanmak istediğiniz liseyi, bölümü ve üniversiteyi not kağıtlarına yazarak görebileceğiniz yerlere asabilirsiniz. Derslerde aldığınız küçük not kağıtlarını odanızda görebileceğiniz yerlere asabilirsiniz. Karnınız açken veya tokken dikkatinizi toplamanız zor olacaktır. Açken odaklanamazsınız, tokken ise üzerinize bir ağırlık çöker. Bu nedenle yemek yedikten sonra 30 dakika dinlenme molası verebilirsiniz.
13. Hazırladığınız planınıza muhakkak uyun. Oturup saatlerce ders çalışmak verimli ders çalışmak anlamına gelmez. Veriminiz düştüğü için zamanınızı boşa harcarsınız. O yüzden hazırladığınız plana mutlaka uyun. En ideal zaman aralığı 40-50 dakika çalışma ve 10-20 dakika mola şeklinde olanıdır. 
14. Ders çalışmanızı engelleyen ve kolaylaştıran nedenlerin listesini yapın. Sizi ders çalışmaktan alıkoyan nedenlerden uzak durun.
15. Ders çalıştıktan ve test çözdükten sonra kendinizi ödüllendirin. Böylece motivasyonunuz yüksek olacaktır.

Verimli ders çalışma yöntemlerini uygulayıp planınıza uyarak ders çalıştıktan sonra konuları yetiştirirsiniz. Konuları yetiştirdiğiniz için kaygı, strese girmezsiniz. Başarılı olmak için önünüzde bir engel kalmaz. Eğitim öğretim sürecinizde her birinize ayrı ayrı başarılar dilerim.

Adem İCİ

KAYNAKÇA:

1. Demirezen, S., & Akhan, N. E. (2011). İlköğretim öğrencilerinin ders çalışma üzerine algıları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 169-183.
2. Erdamar, G. (2010). Öğretmen adaylarının ders çalışma stratejilerini etkileyen bazı değişkenler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 82-93.
3. Erdem, A. R. (2005). Etkili ve verimli (nitelikli) eğitim. Anı Yayıncılık.
4. Güz. H. Verimli Ders Çalışma Teknikleri https://www.haticeguz.com/nasil-ders-calismaliyim.html (06/12/2020)
5. İlgar, Ş. M. (2018). Eğitsel rehberlikte bazı çalışma alanları: Motivasyon-verimli ders çalışma alışkanlığı-sınav kaygısı. Pegem Atıf İndeksi, 99-130.
6. Oruç, Ş. (2018). Öğrenci Koçluğu Eğitimi El Kitabı, Buğrahan Yayınları,
7. Öztürk. B. (1995). Genel Öğrenme Stratejilerinin Öğrenciler Tarafından Kullanılma Durumları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara
8. Subaşı, G. Etkili Öğrenme: Öğrenme Stratejileri https://www.kigem.com/etkili-ogrenme-ogrenme-stratejileri.html (06/12/2020)
9. Subaşı, G. (2000). Verimli ders çalışma alışkanlıkları eğitiminin akademik başarı, akademik benlik kavramı ve çalışma alışkanlıklarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 25(117).